Από το βιβλίο «Ορθόδοξος Φιλόθεος Μαρτυρία» των εκδόσεων «Ορθόδοξος Κυψέλη»
Ο γέρων Παΐσιος Ολάρου από την ιερά μονή Συχαστρία της Ρουμανίας είχε από τον Θεό το χάρισμα της θεραπείας και της ειρηνεύσεως των πληγωμένων ψυχών από τις αμαρτίες. Η θεολογική του διδασκαλία ήταν, ταυτόχρονα απλή και σοφή, ευαγγελική και πρακτική.
Ο πατήρ Παΐσιος είχε μια μεγάλη ειρηνική δύναμη να διακρίνει εύκολα και αμέσως το ουσιαστικό από το δευτερεύον, χωρίς να σχετικοποιεί την πληρότητα της πίστεως που ζούσε και χωρίς να την δυσκολεύει με ανωφελή εμπόδια.
Όπως οι πατέρες της ερήμου, οι οποίοι συγκέντρωναν πολλή αγία σοφία σε λίγα λόγια, ο γέρων Παΐσιος έλεγε του ουσιαστικό σε πατρικές συμβουλές. Η καλοσύνη του δεν ήταν αισθηματική και ο θυμός του δεν ήταν εμπαθής. Ασκητής και παρακλητικός, ο γέρων Παΐσιος είχε μια αυστηρότητα χωρίς σύσπαση και μια ταπείνωση χωρίς αφέλεια. Ήταν ένας άνθρωπος ώριμος πνευματικά και αθώος στην καρδιά. Αλλά το μεγαλύτερό του χάρισμα ήταν το να ησυχάζει και να ειρηνεύει τις ψυχές εκείνων που εξομολογούνταν σ’ αυτόν, ή ζητούσαν την ευλογία του.
Η ειρήνη που ακτινοβολούσε γύρω του ερχόταν από την βαθιά και ταπεινή του αγάπη για τον Θεόν και τον πλησίον. Πνευματοφόρος, διά ταπεινής πίστεως και αδιαλείπτου προσευχής, ο γέρων Παΐσιος, ο Πνευματικός, συγκέντρωνε τον νουν στην καρδιά και την καρδιά των ανθρώπων κοντά στον Θεόν, σε μια περίοδο που η αθεϊστική κομμουνιστική ιδεολογία προσπαθούσε να απομακρύνει τους ανθρώπους από τον Θεόν δίδοντας τους σκοτισμό στον νουν και πνευματική ξηρασία στις καρδιές τους.
Αν και ήταν αδύνατος και καχεκτικός στην εμφάνιση, ο γέρων Παΐσιος ήταν, τα τελευταία χρόνια της κομμουνιστικής δικτατορίας στην Ρουμανία, ένας πραγματικός γίγας της ρουμανικής πνευματικότητος, ο οποίος, στην ησυχία του, ενδυνάμωνε την Εκκλησία του Χριστού εντός των καρδιών των πιστών, τότε που γκρεμίζονταν ναοί στην πρωτεύουσα. Ο Θεός μόνος ξέρει πόσο πολύ αξίζει ένας πνευματικός που δίνει ειρήνη και υγεία στην ψυχή σε μια περίοδο, που η ανθρώπινη κοινωνία οργανώνεται σ’ ένα καταχθόνιο σύστημα.
Η αγιοσύνη του γέροντος Παϊσίου του Πνευματικού δεν επιβαλλόταν θεαματικά, αλλά ακατάσχετα ειρηνικά, διότι η αγιοσύνη εξανθρωπίζει τον άνθρωπον, αντίθετα από τα εγωιστικά πάθη που αποξενώνουν κάθε ανθρώπινο στοιχείο από τον άνθρωπον.
* * *
Ο μεγαλόσχημος Παΐσιος Ολάρου γεννήθηκε στις 20 Ιουνίου το 1897 στο χωριό Στροϊέστι, κοινότητα Λούνκα του νομού Μποτοσάνι, από ευσεβείς γονείς και ήταν ο μικρότερος από τα πέντε παιδιά τους. Ο πατέρας του, ο Ιωάννης ήταν δασοφύλακας, ενώ η μητέρα του η Αικατερίνη ήταν οικοκυρά. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν Πέτρος. Το 1921 μπήκε στη μοναχική ζωή στη σκήτη Κοζάντσεα, παίρνοντας στην κουρά του το όνομα Παΐσιος. Το 1943 χειροτονήθηκε διάκονος και το 1947 ιερεύς. Αργότερα, και για λίγο καιρό, εκλέχτηκε ηγούμενος της ιδίας σκήτης. Το φθινόπωρο του ιδίου χρόνου, αποσύρθηκε στην ιερά μονή Συχαστρία όπου έλαβε το διακόνημα πνευματικής πατρότητος ολόκληρης της αδελφότητος, μέχρι το τέλος της ζωής του.
Μεταξύ των ετών 1972 – 1985 αγωνίσθηκε σαν ασκητής στη σκήτη Σίχλα, και τα τελευταία πέντε χρόνια έζησε, λόγω ασθενείας, στο κελλί του στη μονή Συχαστρία, όπου και εκοιμήθη εν Κυρίω, αφήνοντας κληρονομιά στους μαθητές του, το παράδειγμα ζωής ενός αληθινού μοναχού και πνευματικού πατρός.
Μερικά ψυχωφελή λόγια του π. Παϊσίου Ολάρου
Ερώτ.: Ποια είναι η ωφέλεια της προσευχής, γενικά, και της προσευχής της καρδιάς, ειδικά;
Απάντ.: Η ωφέλεια της προσευχής είναι η εκπλήρωση του σκοπού της, δηλαδή η άφεση των αμαρτιών και η σωτηρία της ψυχής, μιας προσευχής που κάνουμε, είτε δια του στόματος, είτε δια του νοός, είτε δια της καρδιάς. Ο καθένας, όπως τον προτρέπει η διάνοιά του, το πνεύμα και ο πνευματικός του, έτσι να προσεύχεται, μόνο να μη χάσει τη σωτηρία. Εκείνη η προσευχή είναι πιο ωφέλιμη που πηγάζει δάκρυα ταπεινώσεως, τα οποία μας βοηθούν να εγκαταλείψουμε τις αμαρτίες και να αυξάνουμε στην αγάπη, στην ταπείνωση και στην πίστη. Ο καθένας να προσευχηθεί με την προσευχή που τον βοηθάει να προοδεύσει περισσότερο σε καλές πράξεις και στην μετάνοια.
Ερώτ.: Η προσευχή χωρίς δάκρυα είναι δεκτή; Πώς μπορούμε να αποκτήσουμε δάκρυα μετανοίας;
Απάντ.: Τα δάκρυα είναι πολλών ειδών, αλλά τα πνευματικά δεν δίνονται, ούτε δανείζονται. Αυτά είναι ένα δώρο του Κυρίου. Επομένως, να τα ζητάμε συνεχώς και όταν έρθουν, είτε προσευχόμαστε με το στόμα ή με την καρδιά, εκείνα είναι καλά και πολύ ωφέλιμα, διότι από τον Κύριο είναι και στον Κύριο κατευθύνονται. Μόνο να μην υπερηφανευόμαστε για να μην χάσουμε τα δάκρυα.
Ερώτ.: Ολιγόστευσε ο πόθος για την προσευχή παντού, σήμερα. Πως μπορούμε να αποκτήσουμε πόθο και περισσότερη ευλάβεια για την αγία προσευχή;
Απάντ.: Ο κάθε χριστιανός, είτε μοναχός, είτε λαϊκός, πρέπει να έχει ένα πρόγραμμα προσευχής, το οποίο οφείλει να τηρεί καθημερινώς. Η τήρηση δε αυτού του προγράμματος, είτε είναι ουσιαστική, είτε τυπική (από συνήθεια), ωφελεί. Αν πηγαίναμε πιο συχνά στα νοσοκομεία, στα σπίτια του πόνου, στους φτωχούς και αν σκεφτόμασταν την στιγμή του θανάτου και της κρίσεως που μας περιμένουν, τότε θα προσευχόμασταν περισσότερο και θα είχαμε, βεβαίως, και θερμά δάκρυα στην προσευχή μας. Η λίγη προσευχή που γίνεται μηχανικά ή επειδή μας βλέπουν οι άλλοι, είναι καλή, αλλά δεν φέρνει πολλή ωφέλεια, αν δεν αγγίζει το Άγιον Πνεύμα τις καρδιές μας.
Ερώτ.: Πως μπορούμε να μάθουμε καλύτερα την προσευχή της καρδιάς, αφού σήμερα δεν έχουμε πια δασκάλους προσευχής, όπως άλλοτε;
Απάντ.: Η προσευχή δεν είναι θεωρία που μαθαίνεται στο σχολείο. Η προσευχή της καρδιάς, δηλαδή που γίνεται με την συναίσθηση της καρδιάς, είναι δώρο του Αγίου Πνεύματος, ένα ουράνιο δώρο, το οποίο το δέχονται μόνο εκείνοι που είναι άξιοι γι’ αυτό. Ψάλλουμε στην Εκκλησία: «Καθαρθώμεν τας αισθήσεις και οψόμεθα…». Όποιος αγαπάει τον Θεό εξ όλης της ψυχής και εξ όλης της καρδίας, σ’ εκείνον χαρίζεται και το δώρο των αγίων δακρύων. Αλλιώς μπορείς να αποκτήσεις την προσευχή της καρδιάς από εμπειρία, μετά από μια μεγάλη και μακροχρόνια πρακτική, αλλά χάνεται εύκολα, διότι η καρδιά δεν καίει από αγάπη υπέρ Χριστού.
Ερώτ.: Πως μπορούμε να αποκτήσουμε το χάρισμα της σιωπής, η οποία είναι η μητέρα της προσευχής;
Απάντ.: Ας θυμηθούμε τον λόγο του Σωτήρος ημών που λέγει ότι «για κάθε μάταια λέξη θα δώσουμε λόγο την ημέρα της κρίσεως». Και ένας άγιος πατήρ προσθέτει: «όσες φορές μίλησα, μετάνιωσα». Μεγάλο είναι το χάρισμα της σιωπής. Δια της σιωπής γλυτώνουμε από καταδίκη, από διαβολή, από πολυλογία και μαθαίνουμε να προσευχόμαστε. Οι πατέρες μας μιλούσαν «επτά λόγια την ημέρα» - όπως λέγεται -, αλλά με την καρδιά και με τα χείλη προσεύχονταν αδιαλείπτως. Αν βάλουμε, μπροστά στα μάτια μας, τις αμαρτίες μας, τη στιγμή του θανάτου και την ημέρα της κρίσεως, σιγά – σιγά θα αποκτήσουμε το χάρισμα της σιωπής και της προσευχής.
Ας προσευχόμαστε στον Θεό με τα λόγια του προφητάνακτος Δαβίδ: «Θοῦ κύριε φυλακὴν τῷ στόματί μου καὶ θύραν περιοχῆς περὶ τὰ χείλη μου».
Περί ταπεινώσεως
Η ταπείνωση είναι η σκέψη και η αίσθηση της καρδιάς μας ότι είμαστε πιο αμαρτωλοί απ’ όλους τους ανθρώπους και ανάξιοι για το έλεος του Θεού. Όταν υβρίζουμε εμείς οι ίδιοι τους εαυτούς μας δεν σημαίνει αυτό αληθινή ταπείνωση. Η αληθινή ταπείνωση είναι όταν κάποιος μας ονειδίζει και υβρίζει και εμείς υπομένουμε και λέμε: « Ο Θεός διέταξε τον αδελφό να με κακολογήσει για τις πολλές μου αμαρτίες». Όταν κάποιος σε περιφρονεί, να λες ότι Θεός τον διέταξε να μου το κάνει αυτό. Όταν ένας σου παίρνει τη θέση ή την σειρά στις υπηρεσίες και τα διακονήματα, να λες ότι ο Θεός τον διέταξε να γίνει έτσι. Αυτό είναι αληθινή ταπείνωση. Ενώ υπερηφάνεια είναι όταν εμπιστεύεσαι στον εαυτό σου, στον νου σου, στις δυνάμεις σου∙ όταν νομίζεις ότι είσαι ανώτερος από τον άλλον, καλύτερος, πιο ενάρετος και ευαρεστότερος στον Θεό. Τότε, σίγουρα είσαι κυριευμένος από την υπερηφάνεια, από την οποία είθε να μας φυλάξει ο Θεός, που ταπεινώθηκε για την σωτηρία μας.
Να ταπεινούμεθα, αδελφοί, διότι ο υπερήφανος δεν μπορεί να σωθεί. Να κλαίμε τις αμαρτίες μας εδώ, για να χαρούμε στην άλλη ζωή αιωνίως, διότι, μετά την σωματική μας αναχώρηση απ’ αυτόν τον κόσμο, όλοι θα μας ξεχάσουν. Να μην έχουμε την ελπίδα μας στους ανθρώπους αλλά μόνο στον Θεό. Ο άνθρωπος αλλάζει. Σήμερον σου δίνει και αύριο σου ζητάει. Σήμερον σε επαινεί και αύριο σε κατακρίνει. Ας θέσουμε τις ελπίδες μας στο έλεος του Θεού και δεν θα απογοητευθούμε ποτέ.
Ερώτ.: Τι είναι η συνείδηση;
Απάντ.: Συνείδηση είναι ο άγγελος του Θεού ο οποίος φυλάγει τον άνθρωπον. Όταν σε ελέγχει, σημαίνει ότι ο Θεός σε μαλώνει και πρέπει να χαίρεσαι διότι ο Θεός δεν σε ξέχασε. Πρέπει να έχουμε πάντοτε ενώπιον μας τις αμαρτίες μας, για να μας ραπίζει η συνείδηση με τον έλεγχο και έτσι να αποκτήσουμε δάκρυα στην προσευχή και να μην αμαρτάνουμε πλέον.
Ερώτ.: Ποιό είναι το σημείο της πνευματικής προόδου;
Απάντ.: Δάκρυα στην προσευχή, η συνείδηση ότι είσαι ο αμαρτωλότερος, μια μεγάλη χαρά στην καρδιά και πολλή αγάπη και έλεος για όλη την κτίση.
Ερώτ.: Τι γνώμη έχετε για τον σημερινό μοναχισμό; Πως πρέπει να αγωνισθούμε στην μοναχική ζωή για να αποκτήσουμε τη σωτηρία;
Απάντ.: Ο σημερινός μοναχισμός είναι με πολλή μόρφωση αλλά με λίγη πρακτική. Η φροντίδα της επίγειας ζωής, η λησμονιά των μοναχικών υποσχέσεων, η απληστία και η ματαιοδοξία είναι οι βασικές αρρώστειες που κυκλοφορούν τώρα. Όπως λέει η παροιμία: «Το ψάρι, από το κεφάλι αρχίζει να χαλάει». Στο μέτωπο της αδελφότητος μιας μονής χρειάζονται άνθρωποι με πνευματική ζωή και εμπειρία, όχι οπωσδήποτε με μόρφωση. Αλλά, αν βιαζόμαστε να βαδίσουμε στα ίχνη των πατέρων μας θα σωθούμε.
Ερώτ.: Πως θα ανανεωθεί πνευματικά ο μοναχισμός στο μέλλον;
Απάντ.: Δεν εξαρτάται από μας η ανανέωση του μοναχισμού, αλλά, προ παντός, από το Άγιον Πνεύμα. Διότι το Άγιον Πνεύμα διαλέγει αγίους ανθρώπους, ποιμένες και φωτισμένους ηγουμένους και καλούς πνευματικούς, οι οποίοι μπορούν να διαμορφώσουν καλούς μοναχούς που να αγαπήσουν την προσευχή, την άσκηση και την ταπείνωση. Με αυτές τις αρετές, πάντοτε ανανεώνεται ο μοναχισμός, η πνευματική ζωή, και χωρίς αυτά, ποτέ. Αν οι ηγούμενοι και οι πνευματικοί θα είναι, όπως οι λαμπάδες στο κηροπήγιο και θα πάνε, όπως ο καλός ποιμήν, μπροστά στο ποίμνιο, τότε τα μοναστήρια θα ανθίσουν και οι μοναχοί θα δοξάζουν τον Θεόν μαζί με τους αγγέλους.
Ερώτ.: Πως μπορούμε να νικήσουμε τον λογισμό της ασωτίας;
Απάντ.: Η απόρριψη των εμπαθών λογισμών, πριν να μπουν στη φαντασία του νοός, και η προφύλαξη των οφθαλμών από το να κοιτάξεις με πάθος, είναι ένα από τα πρώτα όπλα εναντίον αυτού του πάθους. Να κοιτάξουμε τις ηλικιωμένες γυναίκες όπως τις μητέρες μας, τις νέες όπως τις αδελφές και τις κόρες μας. Ύστερα, να μην κατακρίνουμε τον πλησίον και να συγκρατηθούμε από εκλεκτά φαγητά και από κρασί, τα οποία ανάβουν την φύση, την σάρκα. Πάνω από αυτά, να προσευχόμεθα περισσότερο για να μας σκεπάζει ο Θεός με την δωρεά του Αγίου Πνεύματος, διότι, χωρίς την άνωθεν βοήθεια, κανείς δεν μπορεί να νικήσει.
Ερώτ.: Παρατηρείται σε ορισμένα μέρη ότι παραμελείται, η εξομολόγηση και ότι δίνεται πολύ συχνά, ακόμη και αντικανονικά, η θεία κοινωνία. Πως είναι καλύτερα να κάνουμε σ’ αυτήν την περίπτωση;
Απάντ.: Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τους αγίους κανόνες και τη χιλιετή πρακτική της Εκκλησίας. Ας πάμε στον ίδιο δρόμο των Πατέρων και των προγόνων μας, στον κανονικό δρόμο της Αγίας Παραδόσεως. Όχι, η συχνή θεία κοινωνία δεν μας κατευθύνει στην τελειότητα, αλλά η μετάνοια με δάκρυα, η συχνή εξομολόγηση, η εγκατάλειψη των αμαρτιών, η προσευχή της καρδιάς. Ο πόθος ορισμένων ανθρώπων για τη συχνή κοινωνία είναι το σημείο της ολιγοπιστίας και της υπερηφανείας, και όχι το σημείο της πνευματικής προόδου. Η διόρθωση και η αύξησή μας στη οδό της σωτηρίας αρχίζει με τη συχνή εξομολόγηση και συνεχίζεται δια της νηστείας και της προσευχής με δάκρυα, δια της εγκαταλείψεως των αμαρτιών, δια της ελεημοσύνης, δια της ειρηνεύσεως με όλους και δια της ταπεινώσεως. Μόνο αφού κάνομε όλα αυτά μπορούμε να κοινωνούμε πιο συχνά, καθώς μας δείχνουν οι Άγιοι Κανόνες και η Παράδοση τηε Εκκλησίας. Αλλιώς, πώς να δεχτείς τον Κύριον του ουρανού και της γης στο σπίτι σου, ενώ η ψυχή σου είναι βρώμικη, χωρίς εξομολόγηση, σκλαβωμένη από τα πάθη και, προ παντός, γεμάτη υπερηφάνεια; Πρώτα έχουμε ανάγκη από δάκρυα, προσευχή και συχνή εξομολόγηση, μετά όλα τα άλλα χαρίσματα θα προστεθούν σ’ εμάς. Τα μοναστήρια μας κράτησαν πάντα τη βασιλική μεσαία οδό. Όταν είναι περίπτωση, ας ακολουθήσουμε την πρακτική και την συμβουλή τους.
Τα πρώτα λόγια του μαθητή προς τον πνευματικό είναι: «Συγχώρεσε με, πάτερ, και μη με ξεχνάς στην ιερά προσευχή!», και του πνευματικού προς τον μαθητή είναι: «Ο Θεός να σε συγχωρέσει, τέκνο μου, και να ειδωθούμε στον Παράδεισο!».
Συμβουλές για τους μοναχούς και πιστούς.
Τι καλά θα ήταν να κάνουμε και εμείς ότι διδάσκουμε τους άλλους! Θα ήμασταν άγιοι. Εγώ δίδασκα τους άλλους να έχουν υπομονή στον πόνο. Τώρα, όμως, όταν υποφέρω κι εγώ, βλέπω ότι δεν έχω καθόλου υπομονή. Χρειάζομαι, όχι υπομονή, αλλά πολύ μεγάλη υπομονή.
Ένας αδελφός με ερώτησε: «Είναι δυνατόν να καθησυχάσουμε τον πόνο με την προσευχή;». Εδώ είναι το δώρο του Θεού, απάντησα. Η πνευματική αγάπη νικάει τον πόνο, όπως λέει ο Χριστός περί της γυναικός που είναι στους πόνους της γέννας, ότι, μετά τη γέννηση, λησμονεί τον πόνον, διότι γεννήθηκε άνθρωπος στον κόσμο. Μεγάλο πράγμα είναι να είμαστε κοντά σ’ εκείνον που υποφέρει, να συμμετέχουμε στον πόνο του. Να ζητήσουμε βοήθεια από τον Θεόν, για να μπορούμε να περάσουμε με το καλό τα κύματα αυτής της ζωής.
Αν δεν μπορείς να κάνεις καλή πράξη, δεν είναι αμαρτία. Αλλά, αν μπορείς να την κάνεις και δεν την κάνεις, τότε είναι αμαρτία. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν παιδιά, ή δεν ήθελαν να έχουν, ή δεν τους έδωσε ο Θεός. Εκείνοι που δεν τα ήθελαν, μόλις φθάνουν στα γεράματά τους, τα επιθυμούν και κλαίγουν διότι δεν έχουν παιδιά, αλλά είναι πολύ αργά. Όταν η δωρεά του Θεού πλησιάζει την καρδιά του ανθρώπου, τότε όλα του φαίνονται εύκολα, και όταν απομακρύνεται η χάρις, τότε του φαίνονται δύσκολα. Τότε υποφέρει, φωνάζει και κλαίει, όπως κάνει το παιδί εγκαταλειμμένο από τη μητέρα του. Μερικές φορές, αναρωτιέμαι, άραγε ο πόνος μου, και του κάθε ανθρώπου, μήπως είναι μια προκαταβολή της αιωνίου ζωής; Διότι ο πόνος μας ταπεινώνει και μας διδάσκει να επικαλούμαστε την βοήθεια του Θεού. Όταν είμαστε σε μια δυσκολία στη ζωή μας, να κάνουμε δύο πράγματα: να προσευχηθούμε και να ρωτήσουμε. Εγώ, πιο γρήγορα χάνομαι μέσα στην πόλη παρά στο δάσος. Εμείς πρέπει να φθάσουμε από το «να σκεφθείς τον Θεόν» στο «να αισθάνεσαι τον Θεόν». Άλλο πράγμα είναι η ομιλία περί του Θεού, και άλλο η αίσθηση του Θεού. Άλλο πράγμα είναι ο λόγος, και άλλο η πράξη. Στην πνευματική αίσθηση φτάνει μόνο εκείνος που κάνει το θέλημα του Θεού· διότι λέγει ο Σωτήρ μας: «Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 7,21). Περισσότερο να κάνεις με την πράξη παρά να μιλάς με τα λόγια. Διότι ο κόσμος είναι γεμάτος λόγια, αλλά λίγοι είναι εκείνοι που εφαρμόζουν τις εντολές του Ευαγγελίου. Καλά είναι, και ο πνευματικός λόγος, η συμβουλή, η επίπληξη, η προτροπή, το κήρυγμα, τα καλά βιβλία. Αλλά, από λόγια πρέπει να περάσουμε σε πράξεις, διότι και ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο μόνο με τον λόγο και ήταν «καλά λίαν». Ακόμη και οι άγιοι μαρτυρούσαν τον Χριστό δια του λόγου, δίδασκαν και έγραφαν βιβλία εμπνευσμένα από το Άγιον Ευαγγέλιον. Αλλά, εμείς, σήμερον, είμαστε αμαρτωλοί άνθρωποι. Εμείς πρέπει να μιλήσουμε λίγο και μόνο ότι είναι ωφέλιμο προς την δόξα του Θεού.
Από τον Σεπτέμβριο του 1986 μέχρι στις 18 Οκτωβρίου του 1990, όταν κοιμήθηκε εν Κυρίω, ο μεγαλόσχημος Παΐσιος Ολάρου κάθισε περισσότερο στο κρεββάτι, άρρωστος, στο κελλί του στην ιερά μονή Συχαστρία, διακονούμενος από τον μαθητή του Γεράσιμο. Είχε ένα πόδι σπασμένο, ήταν κουφός και σχεδόν τελείως τυφλός από διπλό καταρράκτη. Σ’ αυτήν την μεγάλη περίοδο πόνου, ο γέρων Παΐσιος δεν εξομολογούσε κανένα, εκτός των ηλικιωμένων πατέρων της μονής, τους οποίους τους είχε από χρόνια στην εξομολόγηση. Συνήθιζε όμως να δέχεται μερικούς από τους πιο εκλεκτούς μοναχούς, πνευματικούς, ηγουμένους, ιεράρχες, ακόμη και λαϊκούς οι οποίοι επιθυμούσαν επιμόνως να τον δουν, να πάρουν συμβουλή, ευχή και ευλογία. Διότι ο νους, η φωνή και η εσωτερική πνευματική κατάσταση του γέροντος ήταν πολύ καλά. Απ’ αυτές τις σύντομες συναντήσεις με τον γέροντα Παΐσιο, πολλές ψυχές ανακουφίστηκαν, πολλά ερωτήματα χωρίς απάντηση λύθηκαν, πολλοί μοναχοί και πιστοί ωφελήθηκαν με την πραότητα, την ηρεμία, την ταπείνωση και την σωφροσύνη του, βλέποντας την μεγάλη του υπομονή, την σιωπή, την μυστική προσευχή (την νοερά προσευχή) και τα δάκρυα που έτρεχαν συνέχεια, την ανδρεία με την οποία δέχονταν όλες τις δυσκολίες, και το άφοβον της ώρας του θανάτου.
Από τις πολλές του συμβουλές και πνευματικούς διαλόγους, άλλοι γράφτηκαν, και άλλοι παραμένουν γραμμένοι στις καρδιές των πνευματικών του τέκνων.
Εδώ γράφτηκαν λίγα απ’ αυτά που διατηρήθηκαν στην μνήμη των μαθητών του, για να είναι προς ψυχική ωφέλεια όλων που θα τα διαβάσουν.
Τα τελευταία λόγια του γέροντος Παϊσίου, περί Παραδείσου.
Ο πράος και ταπεινός πνευματικός γέροντας Παΐσιος Ολάρου της Ιεράς Μονής Συχαστρίας, ο οποίος μεγάλωσε στη ζωή του χιλιάδες πνευματικά τέκνα, μοναχών και λαϊκών, πάντοτε μας ομιλούσε περί Παραδείσου, περί αγίων και περί χαράς της σωτηρίας, και πολύ σπάνια μας ενθύμιζε περί των βασάνων της Κολάσεως.
Μετά την προσευχή εξομολογήσεως, μας έλεγε ένα σύντομο και συγκινητικό λόγο διδασκαλίας, και, αφού μας εξομολογούσε, μας διάβαζε την προσευχή για ταξίδι, στην οποία στο τέλος, πρόσθετε και αυτήν την προσευχή ευλογίας: «Ο Κύριος ο Θεός, ο Πανελεήμων, να σας ευλογήσει· ο Κύριος να σας βοηθήσει· ο Κύριος να σας ελεήσει· ο Κύριος να σας φυλάξει από κάθε τι κακό· ο Κύριος να σας γεμίσει από πνευματική χαρά· ο Κύριος όπως ένας Καλός και Φιλάνθρωπος Θεός, να σας συγχωρήσει τις αμαρτίες, και στον Παράδεισο με τους δικαίους να σας δεχτεί. Ευλόγησον, Κύριε, τους δούλους Σου τούτους και την προσευχή τους, και την αγάπη τους, και την πίστη τους, και την χαρά τους, και την ταπείνωση τους, και την υπομονή τους! Ευλόγησον, Κύριε, και τον κόπο τους, και το σπιτάκι τους, και τη ζωή τους, και χριστιανά τα τέλη χάρισε τους, και στην άλλη ζωή, μια γωνιά Παραδείσου, «ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν»».
Όταν βγαίναμε από το κελλί του, ο γέρων Παΐσιος μας απεύθυνε το συνηθισμένο του χαιρετισμό: «Να συναντηθούμε στην πύλη του Παραδείσου!». Μερικοί από μας τον ρωτούσαμε: «Εμείς θέλουμε να συναντηθούμε όλοι μας μέσα στον Παράδεισο. Γιατί επιθυμείτε να συναντηθούμε μόνο στην πύλη του Παραδείσου;», και ο γέρων απαντούσε με ελπίδα και πραότητα: «Ας ιδωθούμε εμείς λυτρωμένοι από τους πονηρούς διαβόλους, διότι, αν φθάσουμε μέχρι εδώ, δεν μας αφήνει ο Θεός. Από την πύλη του Παραδείσου, θα φωνάξουμε στην Παναγία, θα επικαλούμεθα την βοήθεια των αγγέλων, θα κλαίμε εις την πύλην της ευσπλαχνίας του Σωτήρος ημών, και τότε δεν μας αφήνει Εκείνος έξω! Μέχρι εκεί είναι τα δύσκολα!».
Στα ξημερώματα της 18ης Οκτωβρίου του 1990, ο μέγας πνευματικός Παΐσιος Ολάρου, σε ηλικία σχεδόν 94 ετών, παρέδωσε την ψυχή του στα χέρια του Χριστού, έχοντας κοντά του δύο από τους αγαπημένους του μαθητές. Ένα ήρεμο και ευλογημένο τέλος, ωσάν ένας γλυκός ύπνος, το οποίο το προετοίμασε από τη νεότητά του, και το περίμενε με τόσο πόθο.
Σάββατο, 20 Οκτωβρίου, συνοδεύτηκε στον τελευταίο δρόμο από χιλιάδες μαθητές του, μοναχούς και λαϊκούς, με αναμμένες λαμπάδες στα χέρια τους, και από μια μεγάλη συνοδεία ιερέων, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μολδαβίας και Μπουκοβίνας, κ. Δανιήλ. Στον επιμήκη ήχο των καμπάνων και στις συγκινητικές ομιλίες, έτρεξαν πολλά δάκρυα και υψώθηκαν θερμές προσευχές προς τον Θεόν. Ταυτόχρονα, η ακολουθία της κηδείας είχε και την ιερά ατμόσφαιρα μιας πανηγυρικής ημέρας και μεγάλης ελπίδος.
Ένας μυστικός πόθος για αιωνιότητα μας είχε καταλάβει όλους, διότι ο γέρων μας Παΐσιος, ο οποίος μας είχε μιλήσει μια ολόκληρη ζωή περί Παραδείσου, περί χαράς της ενώσεως με τον Χριστό, πήγαινε τώρα στον ουρανό, πριν από μας, όπως, διά των πρεσβειών του, να ανοίξει και σ’ εμάς, στα πνευματικά του τέκνα, τις πύλες του Παραδείσου, που τόσο πολύ ποθούμε.
Από εκείνο το ευλογημένο Σάββατο του Οκτωβρίου, το καντήλι και τα κεριά δεν σβήστηκαν ποτέ στον τάφο του γέροντος Παϊσίου. Το κοιμητήριο της Μονής Συχαστρίας έγινε έκτοτε χώρος πιο ιερός, χώρος προσκυνήματος, προσευχής και πνευματικής ενδυναμώσεως των αγαπημένων του τέκνων, τα οποία έμειναν τώρα χωρίς ποιμένα. Μετά από 40 ημέρες, αφού εκπληρώθηκε όλη η πρέπουσα τάξη, ένας από τους μαθητές του προσευχόταν τη νύχτα, μόνος του, στο κελλί του γέροντος. Από κούραση, αποκοιμήθηκε για λίγο στα γόνατα και είδε τον Γέροντα ντυμένο με ράσο, σχήμα και πετραχήλι, καθισμένο στην άκρη του κρεβατιού -όπου είχε υποφέρει 6 χρόνια -, με το σταυρό στο χέρι, κλαίγοντας. Ο στεναχωρημένος μαθητής φίλησε το σταυρό και το χέρι του και τον ρώτησε: «Γιατί κλαίς γέροντα; Σε πονάει κάτι;». Και εκείνος του απάντησε: «Όχι αγαπητέ μου, αλλά επειδή εσείς δεν κλαίτε, κλαίω εγώ στη θέση σας, διότι πολύ δύσκολα είναι να φθάσει κανείς στον Παράδεισο! Ω!, πόση ανάγκη και πόσο φόβο έχει η ψυχή τότε! Και, αν δεν κλαίς εσύ για σένα, εδώ, ποιος να κλαίει μετά τον θάνατο σου; Διότι, μόνο εκείνος κλαίει, τον οποίον τον πονάει η καρδιά και έχει καθαρή τη συνείδηση. Βλέπετε πως περνάει ο καιρός; Αλλοίμονο, να μην περνάτε τον καιρό σας χωρίς ωφέλεια, διότι δεν θα τον ξανασυναντήσετε. Ότι μπορείτε να κάνετε σήμερα, κάντε το, και μην αναβάλλετε για αύριο, γιατί δεν ξέρουμε αν φθάσουμε πια μέχρι τότε. Διότι, αν μπορείς, αλλά δεν το κάνεις, έχεις μεγάλη αμαρτία, και από τους οφθαλμούς του Θεού δεν μπορείς να κρύψεις τίποτα. Κάθε τι που κάνεις, ψάχνεται ο σκοπός για τον οποίον κάνεις εκείνο το πράγμα. Θέλετε να αρέσετε στους ανθρώπους ή στον Θεόν; Προσέξτε, διότι πολύ ακριβός είναι ο Παράδεισος και πολύ δύσκολα φθάνει κανείς εκεί. Φροντίστε την ψυχή σας διότι μεγάλη ευθύνη έχει ο καθένας για την ψυχή του. Διότι, όχι τα χρόνια μας βοηθάνε, αλλά οι πράξεις, αγαπητοί μου».
Ύστερα, ο μαθητής του είπε: «Γέροντα, να φάτε κάτι, διότι είναι τρείς η ώρα μ.μ.», και ο Γέρων απάντησε: «Άφησε ακόμη, έως μετά τον εσπερινό...». Και έτσι χωρίστηκαν· ο γέρων Παΐσιος έφυγε, και εκείνος ξύπνησε και έκλαψε πολύ για το κλάμα του Γέροντος. «Ωσάν να τον βλέπω συνεχώς μπροστά στα μάτια μου - λέγει ο μαθητής - πως έκλαιγε και μου έλεγε αυτά τα λόγια». Ιδού, πως μας διδάσκουν οι πνευματικοί πατέρες, ακόμη και μετά τον θάνατο τους, να μετανιώσουμε.
Να ταπεινούμεθα, αδελφοί, διότι ο υπερήφανος δεν μπορεί να σωθεί. Να κλαίμε τις αμαρτίες μας εδώ, για να χαρούμε στην άλλη ζωή αιωνίως, διότι, μετά την σωματική μας αναχώρηση απ’ αυτόν τον κόσμο, όλοι θα μας ξεχάσουν. Να μην έχουμε την ελπίδα μας στους ανθρώπους αλλά μόνο στον Θεό. Ο άνθρωπος αλλάζει. Σήμερον σου δίνει και αύριο σου ζητάει. Σήμερον σε επαινεί και αύριο σε κατακρίνει. Ας θέσουμε τις ελπίδες μας στο έλεος του Θεού και δεν θα απογοητευθούμε ποτέ.
Ερώτ.: Τι είναι η συνείδηση;
Απάντ.: Συνείδηση είναι ο άγγελος του Θεού ο οποίος φυλάγει τον άνθρωπον. Όταν σε ελέγχει, σημαίνει ότι ο Θεός σε μαλώνει και πρέπει να χαίρεσαι διότι ο Θεός δεν σε ξέχασε. Πρέπει να έχουμε πάντοτε ενώπιον μας τις αμαρτίες μας, για να μας ραπίζει η συνείδηση με τον έλεγχο και έτσι να αποκτήσουμε δάκρυα στην προσευχή και να μην αμαρτάνουμε πλέον.
Ερώτ.: Ποιό είναι το σημείο της πνευματικής προόδου;
Απάντ.: Δάκρυα στην προσευχή, η συνείδηση ότι είσαι ο αμαρτωλότερος, μια μεγάλη χαρά στην καρδιά και πολλή αγάπη και έλεος για όλη την κτίση.
Ερώτ.: Τι γνώμη έχετε για τον σημερινό μοναχισμό; Πως πρέπει να αγωνισθούμε στην μοναχική ζωή για να αποκτήσουμε τη σωτηρία;
Απάντ.: Ο σημερινός μοναχισμός είναι με πολλή μόρφωση αλλά με λίγη πρακτική. Η φροντίδα της επίγειας ζωής, η λησμονιά των μοναχικών υποσχέσεων, η απληστία και η ματαιοδοξία είναι οι βασικές αρρώστειες που κυκλοφορούν τώρα. Όπως λέει η παροιμία: «Το ψάρι, από το κεφάλι αρχίζει να χαλάει». Στο μέτωπο της αδελφότητος μιας μονής χρειάζονται άνθρωποι με πνευματική ζωή και εμπειρία, όχι οπωσδήποτε με μόρφωση. Αλλά, αν βιαζόμαστε να βαδίσουμε στα ίχνη των πατέρων μας θα σωθούμε.
Ερώτ.: Πως θα ανανεωθεί πνευματικά ο μοναχισμός στο μέλλον;
Απάντ.: Δεν εξαρτάται από μας η ανανέωση του μοναχισμού, αλλά, προ παντός, από το Άγιον Πνεύμα. Διότι το Άγιον Πνεύμα διαλέγει αγίους ανθρώπους, ποιμένες και φωτισμένους ηγουμένους και καλούς πνευματικούς, οι οποίοι μπορούν να διαμορφώσουν καλούς μοναχούς που να αγαπήσουν την προσευχή, την άσκηση και την ταπείνωση. Με αυτές τις αρετές, πάντοτε ανανεώνεται ο μοναχισμός, η πνευματική ζωή, και χωρίς αυτά, ποτέ. Αν οι ηγούμενοι και οι πνευματικοί θα είναι, όπως οι λαμπάδες στο κηροπήγιο και θα πάνε, όπως ο καλός ποιμήν, μπροστά στο ποίμνιο, τότε τα μοναστήρια θα ανθίσουν και οι μοναχοί θα δοξάζουν τον Θεόν μαζί με τους αγγέλους.
Ερώτ.: Πως μπορούμε να νικήσουμε τον λογισμό της ασωτίας;
Απάντ.: Η απόρριψη των εμπαθών λογισμών, πριν να μπουν στη φαντασία του νοός, και η προφύλαξη των οφθαλμών από το να κοιτάξεις με πάθος, είναι ένα από τα πρώτα όπλα εναντίον αυτού του πάθους. Να κοιτάξουμε τις ηλικιωμένες γυναίκες όπως τις μητέρες μας, τις νέες όπως τις αδελφές και τις κόρες μας. Ύστερα, να μην κατακρίνουμε τον πλησίον και να συγκρατηθούμε από εκλεκτά φαγητά και από κρασί, τα οποία ανάβουν την φύση, την σάρκα. Πάνω από αυτά, να προσευχόμεθα περισσότερο για να μας σκεπάζει ο Θεός με την δωρεά του Αγίου Πνεύματος, διότι, χωρίς την άνωθεν βοήθεια, κανείς δεν μπορεί να νικήσει.
Ερώτ.: Παρατηρείται σε ορισμένα μέρη ότι παραμελείται, η εξομολόγηση και ότι δίνεται πολύ συχνά, ακόμη και αντικανονικά, η θεία κοινωνία. Πως είναι καλύτερα να κάνουμε σ’ αυτήν την περίπτωση;
Απάντ.: Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τους αγίους κανόνες και τη χιλιετή πρακτική της Εκκλησίας. Ας πάμε στον ίδιο δρόμο των Πατέρων και των προγόνων μας, στον κανονικό δρόμο της Αγίας Παραδόσεως. Όχι, η συχνή θεία κοινωνία δεν μας κατευθύνει στην τελειότητα, αλλά η μετάνοια με δάκρυα, η συχνή εξομολόγηση, η εγκατάλειψη των αμαρτιών, η προσευχή της καρδιάς. Ο πόθος ορισμένων ανθρώπων για τη συχνή κοινωνία είναι το σημείο της ολιγοπιστίας και της υπερηφανείας, και όχι το σημείο της πνευματικής προόδου. Η διόρθωση και η αύξησή μας στη οδό της σωτηρίας αρχίζει με τη συχνή εξομολόγηση και συνεχίζεται δια της νηστείας και της προσευχής με δάκρυα, δια της εγκαταλείψεως των αμαρτιών, δια της ελεημοσύνης, δια της ειρηνεύσεως με όλους και δια της ταπεινώσεως. Μόνο αφού κάνομε όλα αυτά μπορούμε να κοινωνούμε πιο συχνά, καθώς μας δείχνουν οι Άγιοι Κανόνες και η Παράδοση τηε Εκκλησίας. Αλλιώς, πώς να δεχτείς τον Κύριον του ουρανού και της γης στο σπίτι σου, ενώ η ψυχή σου είναι βρώμικη, χωρίς εξομολόγηση, σκλαβωμένη από τα πάθη και, προ παντός, γεμάτη υπερηφάνεια; Πρώτα έχουμε ανάγκη από δάκρυα, προσευχή και συχνή εξομολόγηση, μετά όλα τα άλλα χαρίσματα θα προστεθούν σ’ εμάς. Τα μοναστήρια μας κράτησαν πάντα τη βασιλική μεσαία οδό. Όταν είναι περίπτωση, ας ακολουθήσουμε την πρακτική και την συμβουλή τους.
Τα πρώτα λόγια του μαθητή προς τον πνευματικό είναι: «Συγχώρεσε με, πάτερ, και μη με ξεχνάς στην ιερά προσευχή!», και του πνευματικού προς τον μαθητή είναι: «Ο Θεός να σε συγχωρέσει, τέκνο μου, και να ειδωθούμε στον Παράδεισο!».
Συμβουλές για τους μοναχούς και πιστούς.
Τι καλά θα ήταν να κάνουμε και εμείς ότι διδάσκουμε τους άλλους! Θα ήμασταν άγιοι. Εγώ δίδασκα τους άλλους να έχουν υπομονή στον πόνο. Τώρα, όμως, όταν υποφέρω κι εγώ, βλέπω ότι δεν έχω καθόλου υπομονή. Χρειάζομαι, όχι υπομονή, αλλά πολύ μεγάλη υπομονή.
Ένας αδελφός με ερώτησε: «Είναι δυνατόν να καθησυχάσουμε τον πόνο με την προσευχή;». Εδώ είναι το δώρο του Θεού, απάντησα. Η πνευματική αγάπη νικάει τον πόνο, όπως λέει ο Χριστός περί της γυναικός που είναι στους πόνους της γέννας, ότι, μετά τη γέννηση, λησμονεί τον πόνον, διότι γεννήθηκε άνθρωπος στον κόσμο. Μεγάλο πράγμα είναι να είμαστε κοντά σ’ εκείνον που υποφέρει, να συμμετέχουμε στον πόνο του. Να ζητήσουμε βοήθεια από τον Θεόν, για να μπορούμε να περάσουμε με το καλό τα κύματα αυτής της ζωής.
Αν δεν μπορείς να κάνεις καλή πράξη, δεν είναι αμαρτία. Αλλά, αν μπορείς να την κάνεις και δεν την κάνεις, τότε είναι αμαρτία. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν παιδιά, ή δεν ήθελαν να έχουν, ή δεν τους έδωσε ο Θεός. Εκείνοι που δεν τα ήθελαν, μόλις φθάνουν στα γεράματά τους, τα επιθυμούν και κλαίγουν διότι δεν έχουν παιδιά, αλλά είναι πολύ αργά. Όταν η δωρεά του Θεού πλησιάζει την καρδιά του ανθρώπου, τότε όλα του φαίνονται εύκολα, και όταν απομακρύνεται η χάρις, τότε του φαίνονται δύσκολα. Τότε υποφέρει, φωνάζει και κλαίει, όπως κάνει το παιδί εγκαταλειμμένο από τη μητέρα του. Μερικές φορές, αναρωτιέμαι, άραγε ο πόνος μου, και του κάθε ανθρώπου, μήπως είναι μια προκαταβολή της αιωνίου ζωής; Διότι ο πόνος μας ταπεινώνει και μας διδάσκει να επικαλούμαστε την βοήθεια του Θεού. Όταν είμαστε σε μια δυσκολία στη ζωή μας, να κάνουμε δύο πράγματα: να προσευχηθούμε και να ρωτήσουμε. Εγώ, πιο γρήγορα χάνομαι μέσα στην πόλη παρά στο δάσος. Εμείς πρέπει να φθάσουμε από το «να σκεφθείς τον Θεόν» στο «να αισθάνεσαι τον Θεόν». Άλλο πράγμα είναι η ομιλία περί του Θεού, και άλλο η αίσθηση του Θεού. Άλλο πράγμα είναι ο λόγος, και άλλο η πράξη. Στην πνευματική αίσθηση φτάνει μόνο εκείνος που κάνει το θέλημα του Θεού· διότι λέγει ο Σωτήρ μας: «Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 7,21). Περισσότερο να κάνεις με την πράξη παρά να μιλάς με τα λόγια. Διότι ο κόσμος είναι γεμάτος λόγια, αλλά λίγοι είναι εκείνοι που εφαρμόζουν τις εντολές του Ευαγγελίου. Καλά είναι, και ο πνευματικός λόγος, η συμβουλή, η επίπληξη, η προτροπή, το κήρυγμα, τα καλά βιβλία. Αλλά, από λόγια πρέπει να περάσουμε σε πράξεις, διότι και ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο μόνο με τον λόγο και ήταν «καλά λίαν». Ακόμη και οι άγιοι μαρτυρούσαν τον Χριστό δια του λόγου, δίδασκαν και έγραφαν βιβλία εμπνευσμένα από το Άγιον Ευαγγέλιον. Αλλά, εμείς, σήμερον, είμαστε αμαρτωλοί άνθρωποι. Εμείς πρέπει να μιλήσουμε λίγο και μόνο ότι είναι ωφέλιμο προς την δόξα του Θεού.
* * *
Από τον Σεπτέμβριο του 1986 μέχρι στις 18 Οκτωβρίου του 1990, όταν κοιμήθηκε εν Κυρίω, ο μεγαλόσχημος Παΐσιος Ολάρου κάθισε περισσότερο στο κρεββάτι, άρρωστος, στο κελλί του στην ιερά μονή Συχαστρία, διακονούμενος από τον μαθητή του Γεράσιμο. Είχε ένα πόδι σπασμένο, ήταν κουφός και σχεδόν τελείως τυφλός από διπλό καταρράκτη. Σ’ αυτήν την μεγάλη περίοδο πόνου, ο γέρων Παΐσιος δεν εξομολογούσε κανένα, εκτός των ηλικιωμένων πατέρων της μονής, τους οποίους τους είχε από χρόνια στην εξομολόγηση. Συνήθιζε όμως να δέχεται μερικούς από τους πιο εκλεκτούς μοναχούς, πνευματικούς, ηγουμένους, ιεράρχες, ακόμη και λαϊκούς οι οποίοι επιθυμούσαν επιμόνως να τον δουν, να πάρουν συμβουλή, ευχή και ευλογία. Διότι ο νους, η φωνή και η εσωτερική πνευματική κατάσταση του γέροντος ήταν πολύ καλά. Απ’ αυτές τις σύντομες συναντήσεις με τον γέροντα Παΐσιο, πολλές ψυχές ανακουφίστηκαν, πολλά ερωτήματα χωρίς απάντηση λύθηκαν, πολλοί μοναχοί και πιστοί ωφελήθηκαν με την πραότητα, την ηρεμία, την ταπείνωση και την σωφροσύνη του, βλέποντας την μεγάλη του υπομονή, την σιωπή, την μυστική προσευχή (την νοερά προσευχή) και τα δάκρυα που έτρεχαν συνέχεια, την ανδρεία με την οποία δέχονταν όλες τις δυσκολίες, και το άφοβον της ώρας του θανάτου.
Από τις πολλές του συμβουλές και πνευματικούς διαλόγους, άλλοι γράφτηκαν, και άλλοι παραμένουν γραμμένοι στις καρδιές των πνευματικών του τέκνων.
Εδώ γράφτηκαν λίγα απ’ αυτά που διατηρήθηκαν στην μνήμη των μαθητών του, για να είναι προς ψυχική ωφέλεια όλων που θα τα διαβάσουν.
Τα τελευταία λόγια του γέροντος Παϊσίου, περί Παραδείσου.
Ο πράος και ταπεινός πνευματικός γέροντας Παΐσιος Ολάρου της Ιεράς Μονής Συχαστρίας, ο οποίος μεγάλωσε στη ζωή του χιλιάδες πνευματικά τέκνα, μοναχών και λαϊκών, πάντοτε μας ομιλούσε περί Παραδείσου, περί αγίων και περί χαράς της σωτηρίας, και πολύ σπάνια μας ενθύμιζε περί των βασάνων της Κολάσεως.
Μετά την προσευχή εξομολογήσεως, μας έλεγε ένα σύντομο και συγκινητικό λόγο διδασκαλίας, και, αφού μας εξομολογούσε, μας διάβαζε την προσευχή για ταξίδι, στην οποία στο τέλος, πρόσθετε και αυτήν την προσευχή ευλογίας: «Ο Κύριος ο Θεός, ο Πανελεήμων, να σας ευλογήσει· ο Κύριος να σας βοηθήσει· ο Κύριος να σας ελεήσει· ο Κύριος να σας φυλάξει από κάθε τι κακό· ο Κύριος να σας γεμίσει από πνευματική χαρά· ο Κύριος όπως ένας Καλός και Φιλάνθρωπος Θεός, να σας συγχωρήσει τις αμαρτίες, και στον Παράδεισο με τους δικαίους να σας δεχτεί. Ευλόγησον, Κύριε, τους δούλους Σου τούτους και την προσευχή τους, και την αγάπη τους, και την πίστη τους, και την χαρά τους, και την ταπείνωση τους, και την υπομονή τους! Ευλόγησον, Κύριε, και τον κόπο τους, και το σπιτάκι τους, και τη ζωή τους, και χριστιανά τα τέλη χάρισε τους, και στην άλλη ζωή, μια γωνιά Παραδείσου, «ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν»».
Όταν βγαίναμε από το κελλί του, ο γέρων Παΐσιος μας απεύθυνε το συνηθισμένο του χαιρετισμό: «Να συναντηθούμε στην πύλη του Παραδείσου!». Μερικοί από μας τον ρωτούσαμε: «Εμείς θέλουμε να συναντηθούμε όλοι μας μέσα στον Παράδεισο. Γιατί επιθυμείτε να συναντηθούμε μόνο στην πύλη του Παραδείσου;», και ο γέρων απαντούσε με ελπίδα και πραότητα: «Ας ιδωθούμε εμείς λυτρωμένοι από τους πονηρούς διαβόλους, διότι, αν φθάσουμε μέχρι εδώ, δεν μας αφήνει ο Θεός. Από την πύλη του Παραδείσου, θα φωνάξουμε στην Παναγία, θα επικαλούμεθα την βοήθεια των αγγέλων, θα κλαίμε εις την πύλην της ευσπλαχνίας του Σωτήρος ημών, και τότε δεν μας αφήνει Εκείνος έξω! Μέχρι εκεί είναι τα δύσκολα!».
Στα ξημερώματα της 18ης Οκτωβρίου του 1990, ο μέγας πνευματικός Παΐσιος Ολάρου, σε ηλικία σχεδόν 94 ετών, παρέδωσε την ψυχή του στα χέρια του Χριστού, έχοντας κοντά του δύο από τους αγαπημένους του μαθητές. Ένα ήρεμο και ευλογημένο τέλος, ωσάν ένας γλυκός ύπνος, το οποίο το προετοίμασε από τη νεότητά του, και το περίμενε με τόσο πόθο.
Σάββατο, 20 Οκτωβρίου, συνοδεύτηκε στον τελευταίο δρόμο από χιλιάδες μαθητές του, μοναχούς και λαϊκούς, με αναμμένες λαμπάδες στα χέρια τους, και από μια μεγάλη συνοδεία ιερέων, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μολδαβίας και Μπουκοβίνας, κ. Δανιήλ. Στον επιμήκη ήχο των καμπάνων και στις συγκινητικές ομιλίες, έτρεξαν πολλά δάκρυα και υψώθηκαν θερμές προσευχές προς τον Θεόν. Ταυτόχρονα, η ακολουθία της κηδείας είχε και την ιερά ατμόσφαιρα μιας πανηγυρικής ημέρας και μεγάλης ελπίδος.
Ένας μυστικός πόθος για αιωνιότητα μας είχε καταλάβει όλους, διότι ο γέρων μας Παΐσιος, ο οποίος μας είχε μιλήσει μια ολόκληρη ζωή περί Παραδείσου, περί χαράς της ενώσεως με τον Χριστό, πήγαινε τώρα στον ουρανό, πριν από μας, όπως, διά των πρεσβειών του, να ανοίξει και σ’ εμάς, στα πνευματικά του τέκνα, τις πύλες του Παραδείσου, που τόσο πολύ ποθούμε.
Από εκείνο το ευλογημένο Σάββατο του Οκτωβρίου, το καντήλι και τα κεριά δεν σβήστηκαν ποτέ στον τάφο του γέροντος Παϊσίου. Το κοιμητήριο της Μονής Συχαστρίας έγινε έκτοτε χώρος πιο ιερός, χώρος προσκυνήματος, προσευχής και πνευματικής ενδυναμώσεως των αγαπημένων του τέκνων, τα οποία έμειναν τώρα χωρίς ποιμένα. Μετά από 40 ημέρες, αφού εκπληρώθηκε όλη η πρέπουσα τάξη, ένας από τους μαθητές του προσευχόταν τη νύχτα, μόνος του, στο κελλί του γέροντος. Από κούραση, αποκοιμήθηκε για λίγο στα γόνατα και είδε τον Γέροντα ντυμένο με ράσο, σχήμα και πετραχήλι, καθισμένο στην άκρη του κρεβατιού -όπου είχε υποφέρει 6 χρόνια -, με το σταυρό στο χέρι, κλαίγοντας. Ο στεναχωρημένος μαθητής φίλησε το σταυρό και το χέρι του και τον ρώτησε: «Γιατί κλαίς γέροντα; Σε πονάει κάτι;». Και εκείνος του απάντησε: «Όχι αγαπητέ μου, αλλά επειδή εσείς δεν κλαίτε, κλαίω εγώ στη θέση σας, διότι πολύ δύσκολα είναι να φθάσει κανείς στον Παράδεισο! Ω!, πόση ανάγκη και πόσο φόβο έχει η ψυχή τότε! Και, αν δεν κλαίς εσύ για σένα, εδώ, ποιος να κλαίει μετά τον θάνατο σου; Διότι, μόνο εκείνος κλαίει, τον οποίον τον πονάει η καρδιά και έχει καθαρή τη συνείδηση. Βλέπετε πως περνάει ο καιρός; Αλλοίμονο, να μην περνάτε τον καιρό σας χωρίς ωφέλεια, διότι δεν θα τον ξανασυναντήσετε. Ότι μπορείτε να κάνετε σήμερα, κάντε το, και μην αναβάλλετε για αύριο, γιατί δεν ξέρουμε αν φθάσουμε πια μέχρι τότε. Διότι, αν μπορείς, αλλά δεν το κάνεις, έχεις μεγάλη αμαρτία, και από τους οφθαλμούς του Θεού δεν μπορείς να κρύψεις τίποτα. Κάθε τι που κάνεις, ψάχνεται ο σκοπός για τον οποίον κάνεις εκείνο το πράγμα. Θέλετε να αρέσετε στους ανθρώπους ή στον Θεόν; Προσέξτε, διότι πολύ ακριβός είναι ο Παράδεισος και πολύ δύσκολα φθάνει κανείς εκεί. Φροντίστε την ψυχή σας διότι μεγάλη ευθύνη έχει ο καθένας για την ψυχή του. Διότι, όχι τα χρόνια μας βοηθάνε, αλλά οι πράξεις, αγαπητοί μου».
Ύστερα, ο μαθητής του είπε: «Γέροντα, να φάτε κάτι, διότι είναι τρείς η ώρα μ.μ.», και ο Γέρων απάντησε: «Άφησε ακόμη, έως μετά τον εσπερινό...». Και έτσι χωρίστηκαν· ο γέρων Παΐσιος έφυγε, και εκείνος ξύπνησε και έκλαψε πολύ για το κλάμα του Γέροντος. «Ωσάν να τον βλέπω συνεχώς μπροστά στα μάτια μου - λέγει ο μαθητής - πως έκλαιγε και μου έλεγε αυτά τα λόγια». Ιδού, πως μας διδάσκουν οι πνευματικοί πατέρες, ακόμη και μετά τον θάνατο τους, να μετανιώσουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου