Κυριακή 19 Δεκεμβρίου 2010

Το πνεύμα των χριστουγέννων ή μήπως Χριστου-γέννων;

Του π. Δημήτριου Βαρσαμίδη


Όλοι γιορτάζουν ξέφρενα. Γέλια και χαρές ακούγονται από παντού. Αισθαντικά τραγούδια συνταιριάζονται με μουσικούς κανιβαλισμούς. Φώτα λαμπερά σκορπίζουν το σκοτάδι. Φώτα λαμπερά, μα, σαν το καλοσκεφτείς εκτυφλωτικά, που σε τυφλώνουν όπως ακριβώς και το απόλυτο σκοτάδι. Κοντεύει ξημέρωμα κι όμως η πόλη δε λέει ακόμη να ησυχάσει. Ξημερώνει βλέπεις η 25η Δεκέμβρη, μέρα αργίας και χαράς για τους κατοίκους της. Το ξεφάντωμα άρχισε από το προηγούμενο βράδυ σε φιλικά σπίτια, συνεχίστηκε στην κεντρική πλατεία, στη φιέστα που διοργάνωσε ο Δήμος και ολοκληρώνεται τώρα στα νυχτερινά κέντρα. Τα απομεινάρια του χθεσινού πλήθους προσπαθούν να βρουν δυνάμεις για να συνεχίσουν το πανηγύρι. Όσοι δεν τα καταφέρνουν, επιστρέφουν στο σπίτι χαρούμενοι που για μια ακόμη χρονιά ξεφάντωσαν, τιμώντας με τον τρόπο αυτό το πνεύμα των χριστουγέννων.
Τι όμως άραγε να ‘ναι αυτό το περίφημο πνεύμα; Είναι σε όλους πολύ οικείο, αν και κανείς ποτέ δεν το ‘χει δει. Όλοι πάντως για αυτό μιλούν. Ίσως είναι διάφανο και για αυτό δεν φαίνεται, ίσως πάλι να είναι μαύρο, πράγμα που το βοηθάει να κρυφτεί στο βραδινό σκοτάδι. Αν πάλι πάρει κανείς στα χέρια του το λεξικό, διαπιστώνει ότι μπορεί να είναι το χειμωνιάτικο αεράκι που παγώνει το πλήθος στο δρόμο της πρωινής επιστροφής.
Την λύση στο αίνιγμα αυτό ίσως μπορεί να τη δώσει η τηλεόραση. Αυτή άλλωστε έχει πάντα και για όλα μια λύση. Οι παρουσιαστές της μάλιστα είναι οι πρώτοι που τους καταλαμβάνει το πνεύμα των χριστουγέννων, όπως οι ίδιοι δηλώνουν, και αρχίζουν να γιορτάζουν τουλάχιστον ένα τρίμηνο πριν τη γιορτή. Υποστηρίζουν μάλιστα ότι είναι υποχρέωση όλων να καταληφθούν από το εν λόγω πνεύμα, καθώς αυτό οδηγεί τον άνθρωπο στις αγαθοεργίες που γίνονται «για το καλό», τώρα που έρχονται «χρονιάρες μέρες». Άλλωστε μια καλή πράξη κάνει τον καθένα μας τόσο χαρούμενο, που του δίνει «θετική» ενέργεια για πολλών ημερών ξεφάντωμα.
Να όμως που στο ρεύμα της επιστροφής που παρασύρει κάθε κουρασμένο διαδηλωτή της χαράς και του κεφιού, διακρίνονται κάποιες μικρές συντροφιές ανθρώπων που αντιστέκονται. Δεν αντιστέκονται με βία και ένταση, απλά προσπαθούν να φθάσουν αθόρυβα στον προορισμό τους. Θαρρείς ότι κάτι τους καθοδηγεί μέσα από το πλήθος και τους κάνει να προχωρούν με σταθερά και ήρεμα βήματα. Λες αυτό το κάτι να είναι το γνωστό πνεύμα;
Σιγά σιγά, οι συντροφιές αρχίζουν και ξεφεύγουν από τη δύναμη του ρεύματος και από την οχλοβοή και τότε ένας διαφορετικός ήχος ξεχωρίζει από το σημείο στο οποίο κατευθύνονται. Είναι ο ήχος από το καμπαναριό της γειτονικής εκκλησίας. Λες εκεί τελικά να κατοικοεδρεύει το πνεύμα των χριστουγέννων; Μα από εκεί δεν ακούγονται γέλια και χαρές. Μυστήρια πράγματα.
Ησυχία επικρατεί στο εσωτερικό της εκκλησίας. Κανείς δε μιλά. Μόνο κάτι τριξίματα από καρέκλες ακούγονται που θυμίζουν κρωξίματα κουκουβάγιας ή θορύβους από νυκτόβια τρωκτικά. Το φως λιγοστό, μα αρκετό για να διακρίνεις το πρόσωπο του διπλανού. Πηγή του τα πολυάριθμα κεριά, που μοιάζουν σαν αστέρια σε ουρανό χωρίς φεγγάρι. Τα κρατούν όλοι αυτοί οι παράξενοι άνθρωποι που χαμογελούν χωρίς να χαχανίζουν… Κάτι σαν να περιμένουν, κάτι που ακόμη προφανώς δεν έχει έρθει. Μήπως περιμένουν το πνεύμα των χριστουγέννων, ώστε να μετατρέψουν το σιωπηλό τους χαμόγελο σε ξεκαρδιστικό γέλιο;
Ξαφνικά ανοίγουν δύο πόρτες στο κέντρο της εκκλησίας. Η ησυχία γίνεται απόλυτη. Κάποιος ιερέας αρχίζει να λέει κάτι ακατάληπτα λόγια. Οι άνθρωποι δίπλα δείχνουν να τα καταλαβαίνουν. Κάποιοι μάλιστα επιχειρούν να τα σιγοψιθυρίσουν. Τι απογοήτευση! Φαίνεται πως όλο το μυστηριακό αυτό σκηνικό απευθύνεται σε κάποιους λίγους, εκλεκτούς, που για κάποιο λόγο μπορούν και συμμετέχουν στα τεκταινόμενα.
«Χριστός γεννᾶται δοξάσατε….» ακούγεται ξαφνικά από το σύνολο των παρευρισκομένων. Μια φωνή, χωρίς παραφωνίες. Μάλλον πολλές φωνές, ενωμένες σε μία, χωρίς καμιά να θέλει να ξεχωρίσει. Χωρίς καμιά να θέλει να καταπνίξει την άλλη. Σαν ένα μπουκέτο διάφορα λουλούδια που το καθένα έχει το δικό του μοναδικό χρώμα, αλλά που τελικά δεν θα είχε καμία ιδιαίτερη αξία αν το ένα δεν είχε δίπλα του το άλλο σε μια σύνθεση ζωντανή.
Η λειτουργία πλησιάζει στο τέλος της. Όλο το εκκλησίασμα περιμένει στην ουρά για να κοινωνήσει. Τι περίεργο! Με τις ιώσεις που κυκλοφορούν την εποχή αυτή, αποφεύγουμε ακόμη και χειραψία να κάνουμε με τους οικείους μας, όμως όλοι εδώ, ή μάλλον οι περισσότεροι, θα μεταλάβουν με την ίδια λαβίδα το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, όπως λέει ο ιερέας σε όσους πλησιάζουν. Φαίνεται πως αυτό το Σώμα και Αίμα είναι που ενώνει ανθρώπους διαφορετικούς και πιθανώς αγνώστους μεταξύ τους. Και φαίνεται πως η ένωση μεταξύ τους και με αυτό το Σώμα και το Αίμα είναι αυτό που τους δίνει λόγο για να χαίρονται και να γιορτάζουν μετά το πέρας της λειτουργίας.
«Χριστός γεννᾶται δοξάσατε….» λοιπόν. Η φωνή αυτή ήταν που διέλυσε το σκοτάδι. Η φωνή αυτή και η συμμετοχή στη Θεία Κοινωνία. Φως, όχι κερί, αλλά φανάρι πλέον. Να λοιπόν πιο είναι το πνεύμα των Χριστουγέννων. Να γραφτεί η λέξη με το Χ κεφαλαίο. Να επιτρέψουμε στο Χριστό που γεννήθηκε εκείνη την Άγια Νύχτα στη Βηθλεέμ, να γεννηθεί και στη δική μας καρδιά. Να δούμε το Χριστό στο πρόσωπο του ανθρώπου με τον οποίο συνεορτάζουμε. Να μη περιορίσουμε το «καθήκον» μας για αγαθοεργίες τις «χρονιάρες μέρες» στην δωρεά ενός νομίσματος σε κάποιο αναξιοπαθούντα, προκειμένου να ξεπεράσουμε τις τύψεις μας για τη δική μας καλοζωία, αλλά να προσπαθήσουμε για μια πραγματική και ουσιαστική σχέση με τον κάθε έχοντα ανάγκη συνάνθρωπό μας. Τότε όλη αυτή η ανάγκη μας για χαρά θα βρει το πραγματικό της νόημα. Τότε θα ξέρουμε την αιτία της εορτής και δε θα ψάχνουμε απλά αφορμές για ξεφάντωμα.
Καλό είναι λοιπόν να καταληφθούμε από το πνεύμα των Χριστουγέννων, αν αυτό σημαίνει τα λόγια, τα έργα, η ζωή μας ολάκερη να καθοδηγείται από τον ζωντανό Θεό μέσα μας. Θέλει όμως προσπάθεια να μη ξεθωριάσει ο Χριστός μέσα μας, θέλει προσπάθεια να μη ξεχνάμε να γράφουμε τη λέξη Χριστούγεννα με το Χ κεφαλαίο. Σε διαφορετική περίπτωση η γιορτή αυτή γίνεται ά – Χριστη και άχρηστη, ανόητη και άγευστη, ίσως μια κακόγουστη αποκριά στη μέση του χειμώνα…

Κυριακή 12 Δεκεμβρίου 2010

Πνευματική συζήτηση του στάρετς (γέροντα) Σαμψών Σίβερς με αγρότισσα

Από το βιβλίο του Μ. Mελινού
«Άνθη αγίας Ρωσίας»

- Στάρετς Σαμψών: Όταν πρόκειται να πας κάπου, κόρη μου, να προσεύχεσαι πολύ, πριν. Πριν το φαγητό, επίσης, πρέπει να προσευχόμαστε. Να ευχαριστούμε αδιάκοπα το Θεό που έχουμε την υγεία μας. Δώρο δικό Του είναι. Πρέπει να είμαστε ταπεινόφρονες. Να ξεριζώνουμε την υπερηφάνεια από την καρδιά μας. Πολλές φορές έρχεται μια αρρώστια και μας ταπεινώνει. Γι’ αυτό την επιτρέπει ο Θεός. Πρώτα ο Θεός, μετά ο συνάνθρωπος και μετά ο εαυτός μας. Ποτέ μην υπόσχεσαι ασυλλόγιστα. Ο υπερήφανος υπόσχεται αβασάνιστα, από εγωισμό. Ο ταπεινός λέει «θα προσπαθήσω».
- Αγρότισσα: Στάρετς, μπορώ να βάφω τα χείλη;
- σ. Σαμψών: Όχι. Βλέπεις και οι ιερείς δεν επιτρέπουν να πλησιάζουν γυναίκες στη Θεία Κοινωνία με βαμμένα χείλη.
- Αγρότισσα: Μα, πάτερ, στην εργασία μας λένε ότι είναι χλωμά τα χείλη μας και γι’ αυτό πρέπει να τα βάφουμε.
- σ. Σαμψών: Είναι ένας τρόπος για να προσελκύετε την προσοχή. Ένα στοιχείο του φλερτ, ας πούμε. Εγώ θα το έλεγα είδος πνευματικής πορνείας, διότι μ’ αυτόν τον τρόπο προκαλούνται οι άνδρες. Δεν υπάρχουν άσχημες κοπέλες. Ακόμα και αν έχει πρόσωπο αλόγου μια κοπέλα που σκέπτεται τον Θεό, είναι όμορφη! Κάποια κοπέλα ήλθε σ’ εμένα και παραπονιόταν γιατί ο Θεός την έπλασε άσχημη. Έλεγε πως ήταν απαίσια. Εγώ της είπα ότι ο Θεός της έδωσε με αγάπη την εμφάνιση αυτή κι ότι αν ήταν διαφορετική, ίσως ν’ αμάρτανε από τους ποικίλους πειρασμούς. Πολλές φορές, η ομορφιά είναι δυστυχία και για τις γυναίκες και για τους άνδρες. Συχνά, δίχως να το θέλει η γυναίκα γίνεται πειρασμός για τους άλλους. Είναι άθλος για τον όμορφο άνδρα και την όμορφη γυναίκα να διατηρήσουν την καθαρότητα της ψυχής και του σώματος. Την αθωότητα. Όντως, είναι Θεού δώρο η ομορφιά. Όταν όμως δεν υπάρχει, δεν πρέπει να παρεμβαίνουμε στο δημιούργημα του Θεού με τεχνικά μέσα, για να το διορθώσουμε. Επίσης, δεν πρέπει να κάνουμε το δάσκαλο σε κανένα. Με τη θέλησή σου, κόρη μου, να φαίνεσαι κουτή από ταπείνωση. Ο ταπεινός δεν διδάσκει κανένα. Παριστάνει τον ανόητο κι ας έχει δύο πτυχία κι ας ομιλεί ένδεκα γλώσσες! Φοβάται μήπως μάθουν οι άλλοι ότι είναι τόσο έξυπνος και ικανός. Θέλει, το δώρο που του έδωσε ο Θεός, να το χρησιμοποιεί για να Τον δοξάζει κι όχι για την χαρά των δαιμόνων! Όλα για τη δόξα του Θεού. Πολλοί λένε ότι επειδή μια φορά μόνο ζούμε, πρέπει να εκμεταλλευόμαστε τις γνώσεις, τα ταλέντα, την πείρα και να τα επιδεικνύουμε στους άλλους. Αυτοί δεν είναι άνθρωποι της πίστεως. Οι σκέψεις αυτές είναι αμαρτωλές. Πρέπει παντού και πάντα να υποτασσόμεθα στη θέληση του Θεού. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι αδιάκοπα μας βλέπει ο Θεός. Αν το σκεφτόμαστε συνέχεια, θα αμαρτάνουμε λιγότερο.
- Αγρότισσα: Αν τις μέρες της νηστείας βρισκόμαστε στο τραπέζι μαζί με ανθρώπους που δεν νηστεύουν λόγω πεποιθήσεως, τι θα κάνουμε; Θα φάμε για να μη τους φέρουμε σε δύσκολή θέση ή θα τηρήσουμε τη νηστεία;
- σ. Σαμψών: Βεβαίως και θα νηστέψουμε. Δεν στέκει η δικαιολογία ότι δεν πρέπει να τους φέρουμε σε δύσκολη θέση. Αυτά τα λόγια είναι, μπορώ να πω, τραγούδι των δαιμόνων. Πρέπει να τηρούμε αυστηρά τη νηστεία. Μα, φοβόμαστε, να μην κάνουμε κάτι που είναι αντίθετο στη θέληση του Θεού; Όταν βρεθούμε σε ένα τραπέζι με άθεους, θα τους πούμε: «Δεν μπορώ να φάω, γιατί απλούστατα δεν θέλω να προσβάλω τον Θεό»!
Οι μοναχοί την Τετάρτη και την Παρασκευή κάνουν ιδιαίτερη προσευχή, διότι αυτές τις ημέρες νηστεύουν πιο πολύ και συλλογίζονται τα Πάθη του Κυρίου. Ο Θεός βλέπει και ευλογεί. Όλοι πρέπει να τηρούμε τη νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής, δείχνοντας έτσι την ευγνωμοσύνη μας στο Θεό.
- Αγρότισσα: Πάτερ, δεν μπορώ να πείσω τον πατέρα μου να πηγαίνει στην εκκλησία. Αν πεθάνει, δίχωσ να κοινωνήσει, τι γίνεται;
- σ. Σαμψών: Καλό είναι να του δίνεις πνευματικά βιβλία να διαβάζει και να προσεύχεσαι γι’ αυτόν…
- Αγρότισσα: Ο πατέρας μου αισθάνεται πολύ αμαρτωλός κι ότι γι’ αυτό δεν έχει το δικαίωμα να πηγαίνει στην εκκλησία.
- σ. Σαμψών: Οι δαίμονες του βάζουν αυτή τη σκέψη, για να τον κρατούν μακριά από τη σωτηρία. Αυτό είναι υπερηφάνεια.
- Αγρότισσα: Πάτερ, ο πατέρας μου είναι ανάπηρος. Έχει το ένα του χέρι. Αυτό, όπως είναι φυσικό, τον γεμίζει με θλίψη.
- σ. Σαμψών: Με την υπομονή, μπορεί να καλύψει πολλές αμαρτίες. Ο Θεός και βλέπει και ακούει… Κάθε πρωί που λες καλημέρα στους γύρω σου, πρέπει να πεις και στον Θεό. Να προσευχηθείς δηλαδή. Το βράδυ επίσης. Αυτά πες και στον πατέρα σου. Πάντα υπάρχει η παρουσία του Θεού στη ζωή μας. Μη μαλώνεις τον πατέρα σου, αν σε κουράζει. Χρειάζεται λεπτότητα και ευαισθησία για να τον βοηθήσεις. Εμείς που γνωρίζουμε, δεν πρέπει να κάνουμε τους δικαστές στους άλλους και να τους κατηγορούμε. Με αγάπη και υπομονή να τους βοηθούμε να πλησιάσουν τον Θεό. Ο Θεός ζητά ευθύνες περισσότερες απ’ αυτούς που γνωρίζουν…
- Αγρότισσα: Δηλαδή στάρετς, είναι σε καλύτερη θέση αυτοί που δεν γνωρίζουν και δεν πιστεύουν;
- σ. Σαμψών: Δεν είναι έτσι, γιατί απλούστατα όλοι γνωρίζουμε τι θέλει ο Θεός. Κάνουμε όμως ότι δεν ακούμε. Είμαστε ηδονοθήρες. Σκεπτόμαστε μόνο την απόλαυση, γι’ αυτό δεν μπορούμε να δικαιωθούμε. Ο σατανάς καραδοκεί δίπλα μας. Ο άνθρωπος που αγωνίζεται πνευματικά, έχει μεγαλύτερο πόλεμο από τον διάβολο. Ο φύλακας άγγελος είναι ένας. Τα δαιμόνια γύρω μας πολλά. Συνεχώς. Φοβούνται το σταυρό. Κι όμως δεν χρησιμοποιούμε αυτό το όπλο. Να ‘χετε πάντοτε μαζί σας ένα μικρό σταυρό. Είναι δύναμη μεγάλη. Οι δαίμονες δεν τολμούν να πλησιάσουν τους ανθρώπους και τα σπίτια που προστατεύονται από το σταυρό.
- Αγρότισσα: Πάτερ, κάποιες φορές δυσκολεύομαι να δείξω καλοσύνη στους γύρω μου. Δεν ξέρω γιατί.
- σ. Σαμψών: Πρέπει ν’ αγαπάμε τον Θεό και τους ανθρώπους. Αυτή είναι η βάση της ζωής. Με καθαρή, όμως, καρδιά. Έτσι μπορούμε εύκολα να δεχθούμε και να εφαρμόσουμε τους νόμους του Θεού: Ταπείνωση, καθαρότητα, αυταπάρνηση. Η ταπείνωση γεννάει την αγάπη του Θεού. Η κοσμική αγάπη είναι απλά συναισθήματα. Η αγάπη του Θεού είναι βαθιά, ουσιαστική, πνευματική. Έχει άμεση σχέση με την πίστη. Στην πίστη και στην ταπείνωση βασίζεται η σωτηρία μας. Ο άθεος που συνειδητά δεν αναγνωρίζει τη σημασία της πίστεως και της ταπεινοφροσύνης, είναι υπηρέτης του σατανά. Γι’ αυτό κλαίμε για τη Ρωσία. Επειδή απομακρύνθηκε από το Θεό και στη θέση του έβαλε το διάβολο με την υπερηφάνειά του. Ο διάβολος είναι πρόσωπο. Ο νόμος του είναι η υπερηφάνεια, σε όλες τις εκφράσεις της. Ο κόσμος, δυστυχώς, φοβάται και μισεί την ταπεινοφροσύνη και την πίστη!
Πρέπει να έχουμε ως πρότυπα τους αγίους πατέρας. Έζησαν με την ευλογία του αγίου Πνεύματος. Γι αυτό η καρδιά τους είχε μέσα της μόνο αγάπη. Ο Θεός έχει φτιάξει χριστιανική την καρδιά μας. Το χαρακτηριστικό του χριστιανού, είναι να αγαπά και να προσεύχεται για τον άλλο. Όποιος κι αν είναι. Μερικοί λένε την Κυριακή Προσευχή συχνά. Αλλά μολονότι επαναλαμβάνουν το «αφες ημίν τα αφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών...», τελειώνοντας την προσευχή κάνουν τα ίδια σφάλματα, εξαιτίας της κακής καρδιάς τους. Αυτοί τηρούν μόνο τα της επιφανείας. Η ουσία, η πεμπτουσία του Χριστιανισμού είναι να συγχωρείς, να δικαιολογείς, να μη κατακρίνεις, να βοηθάς το συνάνθρωπο. Ο πόρνος, ο αλκοολικός, ο μοιχός, αν μετανιώσουν θα σωθούν. Αυτός όμως που έχει κακή καρδιά και δεν συγχωρεί, δεν θα απολαύσει τη ζεστασιά του Θεού. Οι χριστιανικές αρετές εμπνέονται στον άνθρωπο, από το άγιο Πνεύμα. Ιδιαίτερα οι μητρικές προσευχές εξοπλίζουν το παιδί με ενάρετη διάθεση. Πηγαίνοντάς το από μικρό στην εκκλησία και κοινωνώντας το, σταυρώνοντάς το και μιλώντας του συνεχώς για το Θεό και τους αγίους, το θωρακίζουμε. Όταν θηλάζει η μητέρα, πρέπει συγχρόνως να προσεύχεται. Έτσι το μωρό μαζί με το γάλα παίρνει και τους ευλογημένους καρπούς της μητρικής προσευχής.
Οι αλλόδοξοι δυτικοί, έχουν μπερδεμένες θέσεις. Συγχέουν την ψυχή με το πνεύμα.
Η Ορθοδοξία, κόρη μου, είναι η κιβωτός της σωτηρίας, την οποία σου εύχομαι!

Ο στάρετς Σαμψών, κοιμήθηκε στη Μόσχα στις 24 Αυγούστου 1979.